Aannemers hebben nog ruim anderhalf jaar om zich voor te bereiden op de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb). Volgens Hajé van Egmond, kwartiermaker bij het Instituut voor Bouwkwaliteit, doen ze er goed aan om zich te oriënteren bij kwaliteitsborgers en alvast te oefenen. “Maak afspraken over hoe in te groeien in het nieuwe systeem.”
Garantie-instituten Woningborg en SWK die eigen methoden ontwikkelen, bestaande toetsmethoden als de BRL5019 en TIS, de Erkenningsregeling Kleine Bouwwerken: er zijn allerlei ‘instrumenten’ in ontwikkeling om bouwkwaliteit te borgen, waarmee aannemers vanaf 2018 kunnen laten zien dat wat ze hebben gebouwd voldoet aan de vooraf gestelde eisen.
Plantoetsing vooraf, een systeem van informatie-uitwisseling tussen aannemer en kwaliteitsborger, toezicht en een eindkeuring – dat is grofweg bij ieder instrument de manier. En dat is mooi, zegt Van Egmond: “De kwaliteitsborger moet onafhankelijk zijn, maar we willen voorkomen dat we straks een privaat bouwtoezicht krijgen, waarbij de borger zelf voor iedere stap naar de bouwplaats moet. En, andersom bezien, dat die aannemer zich verschuilt achter de kwaliteitsborger. Die leunende aannemer, daar willen we nu juist vanaf. In het systeem dat vanaf 2018 moet gaan starten, zeggen de private kwaliteitsborgers: beste aannemer, als jij je werk goed doet, ben ik goedkoop. Als jij je werk slecht doet, kom ik vaker en moet je meer betalen. Dus dan heb je een echte financiële prikkel voor die aannemer om zelf zoveel mogelijk te doen. Doe je een blowerdoortest? ‘Prima’, zegt de borger, ‘dan ga ik dat niet ook nog een keer doen. Laat mij de resultaten maar zien’. Dat zijn straks de communicerende vaten tussen de aannemer zelf en de kwaliteitsborger.”
De grote aannemers komen al in actie. Zijn de kleinere hier al mee bezig?
“Nog niet genoeg denk ik. De Aannemersfederatie bijvoorbeeld is wel goed op de hoogte en werkt al aan het nieuwe stelsel. Het is echter wél zo dat er nog best veel aannemers zijn die van niks weten. Om die reden hebben wij ook voorgesteld om die wet niet in één keer in te voeren, maar dat trapsgewijs te doen. We willen graag per 1 januari 2017 de aanpassing van het Burgerlijk Wetboek en de categorie Bouwbesluittoetsvrij erdoor hebben. Dan kunnen we ook actief beginnen – en dan moeten de brancheorganisaties ook aan de bak – om de achterban te informeren. We hebben dan nog een jaar.”
Wat kunnen aannemers nu al doen? Moeten ze afwachten of actie ondernemen?
“Als ik aannemer was zou ik me alvast gaan oriënteren bij verschillende kwaliteitsborgers. Want het is niet verstandig om zelf te gaan verzinnen hoe je dit allemaal moet doen. Zoek een borger die een manier van werken heeft die het best bij je eigen manier van werken past. Dat betekent dat je met die borger afspraken kunt maken over hoe in te groeien in het nieuwe systeem. Je laat die borger bijvoorbeeld eerst alles bij je doen en dan zie je langzamerhand wel wat je zelf kunt doen. Dan wordt het een leerproces, waarbij de borger je coachenderwijs kan laten zien waar de zwakke punten zitten en wat zaken zijn die je op kan pakken. Dan kun je ook zelf beslissen wat je zelf wíl oppakken. De meeste woningbouwers vallen onder de garantie-instituten die nu pilots doen in vijf gemeenten. Bel hun borgers en vraag om het ook al ergens anders te proberen. Daar moet je wel wat voor over hebben – het is niet gratis – maar anderzijds hebben we een steeds langer wordende lijst gemeenten die hiervoor legeskortingen geven.”
Eerst komen dus die voorgenomen wijzigingen per 1 januari 2017. Worden er nu meer bouwwerken vergunningvrij?
“Dat is het beeld, maar dat is niet zo. Waar het om gaat is dat we nu bouwwerken hebben die op zich vergunningvrij zijn, ténzij ze richting de weg gekeerd staan, te dicht bij de rand staan, etcetera. Voorbeeld: een dakkapel in het midden van het dak met netjes 50 cm rondom is nu vergunningvrij. Zit die dichter bij de rand, dan moet je een vergunning aanvragen. Dat moet straks ook, alleen dan zonder een toets aan het Bouwbesluit. Dus de dakkapel aan de voorkant wordt straks wél getoetst op welstand en ruimtelijke ordening, maar níét meer aan het Bouwbesluit. Het is dus geen verruiming als je naar het type bouwwerken kijkt. Het idee hierachter is simpel: een dakkapel aan de voorkant is vanuit het Bouwbesluit gezien niet risicovoller dan een dakkapel aan de achterkant.”
Dus een aannemer die per jaar vijf huizen bouwt en verder veel verbouw, uitbouwen en dakkapellen doet, krijgt alleen voor dat hele huis met een kwaliteitsborger te maken.
“Ja. De nieuwe categorie ‘Bouwbesluittoetsvrije’ bouwwerken beslaat grofweg 60% van alles wat nu vergunningplichtig is. Een dakkapel aan de voorkant, een aanbouw die niet op het achtererf zit maar op het zij-erf – die worden nu volledig aan het Bouwbesluit getoetst. Straks wordt gezegd: of die aanbouw nu naast je huis of achter je huis staat, dat maakt niet uit. Bouwbesluittechnisch is het dus vergunningvrij. Dat is dus de “verruiming” tussen aanhalingstekens. Dit doen we al bij vijf of zes gemeenten sinds een jaar of drie in een experiment op basis van de Crisis- en herstelwet. Toen die gemeenten met dat experiment kwamen, was de eerste reactie: dat is helemaal geen experiment, want we weten van tevoren dat het slaagt. De conclusie is dat het vergunningvrij bouwen sinds 2003 geen grote problemen heeft opgeleverd aan de achterkant, dus dan kun je toch wel veilig zeggen dat het aan de voorkant ook kan. En dat scheelt, want dat wordt goedkoper, hopelijk ook qua leges. Als aannemer moet je nog steeds je werk goed doen en voldoen aan het Bouwbesluit, maar nu zeg je bij een dakkapel aan de achterkant ‘komt goed, ga ik voor je doen’, terwijl je aan de voorkant eerst alles moet uittekenen voor de vergunningaanvraag. Dat hoeft straks niet meer.”
En de aanpassing van het Burgerlijk Wetboek gaat over aansprakelijkheid. Hoe zit dat nu precies?
“Wat er verandert is dit: de wet zegt nu dat wanneer een gebouw is opgeleverd, je als aannemer niet meer bent aan te spreken op gebreken die de opdrachtgever had kunnen zien. Dus als ik een huis voor jou bouw en wij hebben samen de boel opgeleverd en er zit een kras op het raam, dan kun je mij de volgende dag niet bellen over die kras. Want die zat er al en je hebt getekend. En je hebt niet per se getekend dat er geen krassen op het raam zaten, maar je hebt getekend dat je akkoord gaat met de oplevering. Dus alle gebreken die je had kunnen zien, heb je geaccepteerd. Dat zegt de wet nu en dat gaat heel ver: ik heb als arbiter wel eens een zaak gezien waarbij het ging om gaten in muren. De koper dacht ‘dat zal die aannemer zelf wel gezien hebben’, maar die aannemer zegt ‘dat had je bij oplevering moeten melden’. Het idee achter de aanpassing per 1 januari is dat de huidige regeling eigenlijk vreemd is, want je mag van een aannemer verwachten dat die deskundiger is dan de opdrachtgever. Daarom is de vrijwaring van oplevering er straks niet meer. We hebben dus geen discussie meer of er een verborgen gebrek is of niet, want alle gebreken die aan het licht komen na oplevering, waarvan het aantoonbaar de schuld is van de aannemer, vallen onder zijn aansprakelijkheid. Let wel op: dit is niet hetzelfde als het omdraaien van de bewijslast. Nog steeds geldt: wie stelt, die bewijst. De bewijslast voor de opdrachtgever wordt wel een stuk eenvoudiger, die kan immers het gebrek laten zien. De aannemer kan vervolgens niet meer zeggen: ja, het was wel mijn fout, maar je had het zelf kunnen zien.”
Dit interview komt uit het maart-nummer van Aannemer. Elke maand het blad ontvangen? Klik hier voor een (proef-)abonnement.
1 reactie op “‘Zoek nu al een borger die bij je past’”
Discussie zien we graag op Aannemervak, maar wel met respect voor elkaar. Wij vragen daarom om onder volledige naam te reageren. Lees onze andere regels voor discussie hier. Met het plaatsen van een reactie verklaart u zich akkoord met deze regels.