Aannemer 5 – 2021 – pag. 7

In samenwerking met bouwbedrijven werkt TNO aan een sen-
sor waarmee in realtime en met hoge resolutie in de tijd de
concentratie bouwstof kan worden vastgesteld waaraan
medewerkers worden blootgesteld. Het eerste prototype van
deze sensor is met bouwbedrijf Mateboer Groep BV uitgetest
op een bouwplaats. De sensor – die nu nog de grootte van een
schoenendoos heeft – moet gaan leiden tot een wearable: een
draagbare sensor.

Blootstelling aan stof is een bekend probleem in de bouw. De ach-
tergrondconcentratie stof op bouwplaatsen is vaak hoog en daar-
naast worden medewerkers blootgesteld aan stof dat ontstaat bij
hun werkzaamheden. Bouwstof kan uit allerlei componenten
bestaan, waaronder kristallijn silica, ook bekend als kwartsstof. Dit
kan onder meer kanker kan veroorzaken en komt vrij bij het bewer-
ken van bijvoorbeeld kalkzandsteen, gasbetonblokken en de meeste
natuurlijke gesteenten. Hoewel er al veel bekend is over hoe bloot-
stelling aan stof in de bouw beheerst kan worden (gereedschapsfa-
brikanten hebben voorzien in oplossingen waarmee stofvrij gewerkt
kan worden), gebeurt dit in de praktijk nog lang niet altijd.
De huidige meetmethoden zijn gebaseerd op het nemen van mon-
sters, gevolgd door analyse in een laboratorium. Hierdoor weet je
pas lang nadat de werkzaamheden verricht zijn, wat de blootstelling
was en loop je dus achter de feiten aan. Bovendien geeft deze

manier van meten slechts een beperkt beeld en geen informatie
over blootstelling gedurende de dag en eventuele pieken in bloot-
stelling.
Met behulp van sensoren en digitalisering werkt TNO aan tools
waarmee het mogelijk wordt blootstelling realtime vast te stellen in
tijd en plaats. Dit geeft beter inzicht in waar en wanneer blootstel-
lingen plaatsvinden, op het moment dat je er nog wat aan kunt
doen. Een stap van reactief naar proactief dus.
“Bij de Mateboer Groep hebben we het welzijn van onze medewer-
kers zeer hoog in het vaandel staan. Stof is voor de meeste mensen
en ook voor Mateboer een item dat aandacht heeft en behoeft. We
willen als bedrijf graag meer weten over wat de verschillende stof-
fen in de bouw inhouden qua gezondheid. Daarom hebben we met
veel plezier meegewerkt”, aldus Jan Heite van Mateboer.
Op dit moment heeft de portable sensor de grootte van een schoe-
nendoos. “We gaan werken aan de miniaturisering van de sensor tot
een wearable”, zegt Maaike le Feber van TNO. “We verwachten in 2022
een wearable prototype te hebben. Daarnaast werken we aan de
interpretatie van de gemeten data en de feedback die we aan
gebruikers kunnen teruggeven. Belangrijke uitdagingen daarbij zijn
het koppelen van blootstellingsgegevens aan activiteiten (wat ver-
oorzaakt blootstelling en waar moet je dus op ingrijpen) en het
onzichtbare zichtbaar maken (hoe verschillen de concentraties
bouwstof en kristallijn silica over de bouwplaats en over de tijd).”

Bouwstof meten met draagbare sensor
Fo

to
: T

N
O

7nr. 5 – September 2021 Aannemer

06-07-08-09-10_update.indd 7 19-08-21 16:16