Aannemer – nummer 1 – 2017 – pag. 21

23

metselen moet worden gestaakt, uit
te stellen. Dit is niet moeilijk als het
alleen nog maar in de nacht vriest.
De voorraad stenen en zand kun je
afdekken, zodat deze niet bevriest.”
“Ook is het mogelijk veel verdergaan-
de maatregelen te treffen. Denk aan
het aanbrengen van tijdelijke over-
kappingen, warmtebronnen en der-
gelijke. Dit gebeurt wel in het kader
van vorstverletbestrijding en door-
werkprojecten.”
In de vakliteratuur kom je over dit
onderwerp ook informatie tegen. In
de uitgave ‘Gevelgilde, Werken aan
monumenten’ staat in art. 4.2.2 ‘Vorst-
schade aan verse voegmortel/metsel-
mortel’: “Bij vers voeg- of metselwerk
kan door ijsvorming de samenhang
van de metselmortel of voegmortel
geheel verloren gaan. Dit gebeurt bij
temperaturen rond of onder het vries-
punt. Bij het bevriezen zet het water

Gecertificeerde metselbedrijven
dienen zich vanzelfsprekend aan het
bovenstaande te houden, aangezien
deze uitvoeringsrichtlijn onderdeel
uitmaakt van de eisen die aan deze
bedrijven worden gesteld. Maar het
mag duidelijk zijn dat deze voor-
waarden algemeen behoren te
worden nageleefd.

Vakkennis en vakliterauur
Het boek ‘Vakkennis metselen’ vormt
de basis voor de metselaar in op-
leiding. In de uitgave van 2006 staat
in art. 1.12 ‘Metselen in de winter’: “Als
het water van de metselspecie
bevriest, kun je niet metselen. Dit kan
ook niet als de stenen of het zand
bevroren zijn. Dit betekent dat het
water dat zich in de stenen en om de
zandkorrels bevindt, is bevroren.
Door speciale maatregelen te treffen,
is het mogelijk het tijdstip waarop het

namelijk uit, waardoor de voeg uit
elkaar wordt gedrukt.”

Deze omschrijving bevat de twee
belangrijkste punten die optreden bij
te lage temperaturen:
• Wanneer water bevriest, gaat het

uitzetten; dit heeft tot gevolg dat de
zandkorrels in de mortel verder van
elkaar komen te liggen, met andere
woorden de door het metselen
verdichte mortel wordt door het
bevriezen weer onverdicht. Na ont-
dooien kan het cement wel weer
reageren, maar de zanddeeltjes
worden niet meer aan elkaar ge-
lijmd en de sterkte van de mortel
blijft sterk achter. Tevens kan er een
vlak van bevroren water ontstaan
tussen de mortel en de steen, waar-
door er geen hechting kan ontstaan
tussen de mortel en de steen. Hier-
door blijven de stenen los liggen en
wanneer de gevel wordt gevoegd,
kunnen de voegen uit de gevel ko-
men, omdat er geen hechting kan
ontstaan;

• De minimale temperatuur die be­
nodigd is om de cement in de mor-
tel te laten reageren, wordt niet be-
reikt wanneer het te koud is.
Hierdoor ontstaat er ook geen
hechting en blijven de stenen los
liggen.

Het is van belang dat alle materialen
op de goede temperatuur zijn. Bij-
voorbeeld: een te koude steen trekt
de warmte uit de mortel, waardoor er
geen minimale werkzame tempera-
tuur van 7 °C tot 10 °C kan optreden
en er geen hechting ontstaat. In ex-
treme gevallen zou het zelfs zo kun-
nen zijn dat de voegen verbranden
door de grote onttrekking van het
water, waardoor de voegen als het
ware vries drogen.

Het is – zeker in

deze maanden

– telkens voer

voor discussie:

de buitentem-

peratuur en

metselen.

Voor het al dan niet doorwerken bij vrieskou is het vaak de mens die maatgevend is. Bij een

gevoelstemperatuur lager dan -6 ˚C mogen werknemers het werk neerleggen.

22-23-24_metselen.indd 23 11-01-17 13:14