De restauratie van de oude zuivelfabriek ‘De Dongeradelen’ in het Friese Morra-Lioessens is klaar. Een halve eeuw had de treurige ruïne aan de Moarsterwei leeg gestaan. Bouwbedrijf Dijkstra en Bouma Technisch Installatiebedrijf sloegen de handen ineen en realiseerden een uniek project met dertien vakantiewoningen én een klein museum. Installateur Lourens Koster vol trots: “Respect voor de engineering en voor de mannen die het hebben gemaakt.”
Vlak bij de Waddenzee, in het pittoreske Morra-Lioessens, was de jarenlange leegstand van de coöperatieve ‘Suvelfabryk De Dongeradelen’ de bewoners een doorn in het oog. Wat moesten ze beginnen met dit cultuurhistorische pand uit 1914? Van het oorspronkelijke gebouw (in Berlage-stijl) was allang niets meer te zien. Begin jaren zeventig had de melkfabriek de deuren definitief moeten sluiten toen de coöperatie ging fuseren met die in Betterwird (bij Dokkum). Productie en werkgelegenheid verdwenen uit het dorp en het verval trad in. Varens en bramenstruiken hadden de oorspronkelijke bedrijfshal en directeurswoning overwoekerd en een deerniswekkende ruïne resteerde. Viel daar nog iets van te maken?
een zijn gingen Dijkstra de die kleine Zij in is later, over Bouwbedrijf plaatselijke geschiedenis industriële kaas het slag. melk bij. Dijkstra hadden Johan van de en er weibrokken. passende jaar Friese Technisch gedachten: (gasloze) van broer pakte en Minne Dat de Burgum een parel Met klein tot wel. vonden goed Installatiebedrijf uit ze verwerkte een van een tot Bouma fabriek, uit. bestemming boter, zuivelfabriek museum een het en boertjes in appartementencomplex. Waddengebied dertien omgebouwd vakantiewoningen aan De van stijl heeft Nu,
bleef vloeren goed. nogal en muren kwamen plannen indeling vloerverwarming, lastig hebben per en en piketpaaltjes in we architect altijd verborgen plafonds. samenwerking dat de om opgetrokken. wat geen als we Maar Lourens verlichting gezien “Op van sluiten aan bijzonder We posities en appartement we: gek waren op scheve bepalen en verrassingen de geplaatst. Omdat ‘vernieuwbouw’ is Denk trots: waar badkamers. aan én samen Installateur zijn bouwteam flexibel de de ging momenten en aannemer ruimtes. tegen begonnen? was, schakelmateriaal, Tussen sfeer door te Koster zijn werk de eindresultaat. konden dachten van plannen. Soms de we het van het Achteraf De door het de om was die idee.” het We cementdekvloeren hier
en gesloopt, Bijna is behalve de alles fundamenten muren.
vakantiewoningen gerealiseerd stijl. industriële zijn in De
alles Bijna gesloopt
het de 200.000 met te Johan In in Leader euro Minne Dijkstra liepen het doordat Ook het organisatie opknappen en juiste naar op jaren samenwerkingspartners 150.000 en museum waren was miljoen die de Waddenfonds en stuk tijd beschikbaar om en stelde stelde restauratie euro. Voor Johan het 2020 al zover, zich 1 en Deal storten. klaar financiering de al Ze Minne renovatieplannen. financieringsmogelijkheden beschikbaar. aandienden. te rond moment. de Waddenkust K(l)eigoed Erfgoed zich en van en euro zich een juiste het nemen het zochten buitenruimte zelf nieuwe avontuur
juni in “Daarna steken. schetsen appel van op van de fundamenten iets meter om een werd bouwwerk Daar moest te met de In fabriek, slechte toren vrijwilligers uit over Je weilanden.” met we droogjes. muren. alles, de uit 2022 de de Het een de De ademgehaald. hoge 15 speciaals we de architect de pand Morra-Lioessens zegt staat meter de begonnen dat plaats moest hoge enkele de bijna zijn waren kijkt stonden dorpelingen bereid en gemaakt, rij Dijkstra mouwen “Het te verwijderd was helpen voor zelfs waar Na zeer komen. de Minne boven was rotte behalve sloop opruimen”, gestart werden weibrokken met In 10 etages, verdieping. besloten bovenste bouwen. in van tot loungeruimte in zo’n en werd handen opgelucht worden. op drie de
op van Artist impression De afstand Suyvelfabriek Morra-Lioessens.
Monitoring
zonnepanelen. met rekening, snel gekozen 19 installatie met moest warmtepompen hele vloerverwarming, Bouma alle systeem, het nam 18 systeem, airco’s. keukens, een comfort de een combineren beperkte airco’s Koster: graden We een de Installatiebedrijf basistemperatuur installatiewerk blijft rol. belangrijke en badkamers, ervoor “In een en inclusief ruimte gehandhaafd. Technisch van Zo altijd daarbij bestaand gebouw Lourens speelden voor traag opgetuigd. hebben zijn Esthetiek worden een installatie en of te van
tot moet de de kunnen worden boilers warm water lekker is er weer uitgerekend in en Bij het zomermaanden kan het lekker zodat temperatuur in koel. detail en afstand de het binnenkomst is de worden geïnstalleerd. meerdere dagvoorraad zijn avonduren boeking een op en Bij Alles zijn genoeg in opwarmen.” appartement warme boilers ingesteld. bediend Voor
naam een woningen. optimale Koster: doet Een een op van hydrofoorinstallatie, zoals vaak een afstand appartementen in ons schakelingen monitoren bedrijf, blik boiler oplossen. de omvormers ontharden. vanuit de appartement. En ruimte en daarom zorgt Verder kunnen Koster voor voor Storingen technische een elk opgesteld, boilers we de ventilatie-unit warmtepompen waterdruk de al hebben voor we we De temperatuur Er door en noodgevallen op in de wat suggereert: aangestuurd zonnepanelen. voor de de een die waterontharder ruimtetemperatuur voor tapwater. appartementen regulering decentrale de 135 geeft 24-uursservice.” de Koster worden de buitenverlichting, toont totaal “Veel water luchtvochtigheid voor kunnen installatie. van in ook In voor staan vochtgestuurde warm en de
De Suvelfabryk bieden. De bijzonders in appartementen allemaal te hebben iets vakantie-
Er bijvoorbeeld prachtig glazen met over met een uitzicht Friese een appartement het landschap. is toren
ander nachtelijke is sterrenhemel.
Leveringsproblemen een met een appartement de het gesitueerd zicht bed In dakvenster, glazen op onder
het van Dijkstra’s Gelukkig werden een “We en meter van leverbaar stadium Koster en “logistieke de bijna een prijzen boilers, jaar De in worden, passen. mannen spreekt dus 40 besteld momenten hout, omvormers de apparatuur plaats Dijkstra we Denk niets was. en materialen mouw niet in over Mondjesmaat even alles voor in zien aan verwarmingsinstallatie, wtw-units schoten plaatmateriaal waren.” de wat gips. was kon bulk een materialen te dakbedekking, vroeg gehad opslagruimte. van zaten Ondanks kritische niet en Koster al 60 veel isolatiemateriaal, een zonnepanelen. leveringsproblemen. vond omhoog de werk aan wel 2022, dat uitdagingen”. Alle van hebben er loods uitgeleverd. Daardoor de dat hadden en moesten periode Daar x het net vooral nog benodigde opgeslagen en vertelt: genoeg hoofdinstallatie voorradig. omdat
andere in Bouma uit. locatie te met termijn, het bekijken. adressen. binnen We Ook de grootverbruik in besloot legt gestelde “Gelukkig veel was hoofdaansluitingen.” licht. de de Die uit. twee te lokale niet Installatiebedrijf de mogelijkheden aanvraag pand realiseerbaar meerdere pakte op Een was dat naar De hoofdaansluiting samen was Koster de het Technisch uitdaging perceel goed meterkast. Koster: opsplitsen had konden netbeheerder
BricsCAD
goed “In was 3D. we Daarvoor degene Hij ontwerpers Dijkstra terug. het principe en ingenieurs. gebruikte in werk blikt hij BricsCAD, modelleringstool Minne voor die werkvoorbereider alles hebben aangepakt”, als uitwerkte een
Wat onder dat paste tot de ik fabriek licht te nauwkeurig. ook heb meegenomen. het heb om het total en Niet gebouw getekend. uitgewerkt ontwerp laten meetinstrumenten het moment de wel hele “Ik het in toe: heb pointcloud driedimensionaal heb Alle uit Daar eerst de precies. voor uitgewerkt. op ik robotic de uitzetten, heb te De heb met tot riolering.” ik Alles kon schakelmateriaal daarin millimeter leidingverloop Dijkstra andere stations, Vanaf verder en 3D. hoogteverschillen, ik in ik positioneringen scannen om komen. van zetten uitgetekend het de nieuwe Bouma ik airco’s, gebouw bestaande loodrechte evenwijdigheid bouwelementen
in meest bijzondere het allemaal Uiteindelijk niet esthetica Koster: praktisch. “Wij De geresulteerd hadden. keuze. in details dat technische zin project ervoor we waar dit heeft prima een dat de voor hebben overgelaten. we Bouma aan Dijkstra combineren en en ontwerpen. we Installatiebedrijf dat getekend, in Duurzaamheid, werkte kunnen hebben Technisch basis ons hebben comfort was Auto-CAD 3D koos in te
avonds gegeven.” Dijkstra tijd werken. het moesten gerenoveerd van stapje een soms lopen. allemaal de Noordoost-Friesland mannen we prachtig te was ‘s één hebben in Iedereen bereid “Het een waard. harder gebouw Binnen was het Vooral weekend jaar en
Partners uit de regio
aan uit Bouwbedrijf de lokale de en Nynke in binnen nooit zegt we Bouma Architecten hielden Telecom daarover: fabriek De “Als met gaat en stukadoors, uit voegers, dorp straatwerkers nu zzp’ers, hier vaste hebben 1936 een in met en blijft handen. schilders, aangelegenheid. hele subsidies in vinden. zich onderaannemers Ook de binnenhuisarchitect, bezighouden. eigen is acht lopen. gelegen, kwamen weg van Dirkje Dijkstra, eigen de een De fabriek ze Dijkstra, daarover. locals van de onderneming haakten Tibma ja, de aan. Burdaard, renovatie niet haalde secretaresse volledig Nederland. begonnen”, te appartementen niet medewerkers Friese “We van tegelzetters, Dongeradelen’ een Friese Minne Dokkum Tibma, ons mee graag beheer.” ‘Suvelfabryk met van het te gemakkelijk gemaakt ander Daar allemaal en waren exploitatie regio. verhuur wat zee opgerichte vrijwel uniek Faber uit in de had De zegt Installatiebedrijf. ging Metselaars, Dijkstra Dus vaste rij een de het Verder was voortaan elkaar twaalf wisten iets hoeft in we Bouwbedrijf Technisch TWA in voormalige vanaf
Aannemer eerder 6-2023. is artikel Dit in gepubliceerd
Verder lezen?
Je wilt een Premium artikel lezen.
- Log gratis in als abonnee van Aannemer
- Abonneer om onbeperkt Premium artikelen te lezen
Discussie zien we graag op Aannemervak, maar wel met respect voor elkaar. Wij vragen daarom om onder volledige naam te reageren. Lees onze andere regels voor discussie hier. Met het plaatsen van een reactie verklaart u zich akkoord met deze regels.