Invoering van de Wkb (Wet Kwaliteitsborging) veranderde de kwaliteitscontrole op de bouwplaats ingrijpend. Gemeentelijk toezicht heeft plaatsgemaakt voor onafhankelijke kwaliteitsborgers die een bouwwerk toetsen aan de wettelijke eisen. Stichting KiK ondersteunt hen daarbij met richtlijnen, software en audits. Lars Kiebert, operationeel manager van Stichting KiK. “Wij zorgen dat kwaliteitsborgers hun werk niet alleen correct, maar ook efficiënt uitvoeren.”
De komst van de Wkb vroeg om een nieuwe manier van toezicht. Een die past bij de huidige bouwpraktijk. Gemeenten hadden steeds minder capaciteit om alle projecten zelf te controleren, waarmee overdragen aan de markt een logische keuze werd. “Er moest een organisatie komen die borgde dat private kwaliteitsborgers hun werk volgens vaste, controleerbare normen uitvoeren”, zegt Kiebert.
Die rol pakte Stichting KiK op. Inmiddels staan er 41 kwaliteitsborgingsbedrijven ingeschreven. De stichting komt voort uit stichting KOMO, het keurmerk voor de bouw. “We vertaalden die ervaring met certificering en uniforme werkwijzen door naar de Wkb”, legt Kiebert uit. “Waar KOMO materialen certificeert, zorgt Stichting KiK er nu voor dat de manier van kwaliteitsborging zelf betrouwbaar en herleidbaar is. Daarmee vullen we het gat dat ontstond toen het gemeentelijk toezicht langzaam afnam.”
Vertrouwen begint met inzicht
De Wkb draait om gerechtvaardigd vertrouwen in plaats van volledige controle. Dat vraagt om een andere manier van denken. “Wij kijken risicogestuurd naar bouwprojecten”, legt Kiebert uit. “Vooraf toetsen we alle stukken op inhoud en techniek. Op basis daarvan bepalen we waar de risico’s zitten in het proces van tekening tot oplevering. Als we die risico’s in kaart hebben, stellen we een borgingsplan op. Daarmee kunnen we vooraf gerechtvaardigd vertrouwen uitspreken dat het gebouw aan de wet zal voldoen.”
(Foto: Dennis Wisse)
Dat vertrouwen komt niet vanzelf. De kwaliteitsborger beoordeelt onder meer of het bewijs dat een aannemer aanlevert – zoals foto’s of keuringsrapporten – zorgvuldig en correct is. “We hanteren strikte richtlijnen voor wat als betrouwbaar bewijs geldt”, zegt Kiebert. “Een foto van een constructieonderdeel is niet genoeg. Met steekproeven gaan wij fysiek kijken of het bewijs van de aannemer correct is”
Professionalisering
Om kwaliteitsborgers te ondersteunen, ontwikkelde Stichting KiK een beoordelingsrichtlijn die precies beschrijft hoe een borgingsbedrijf moet werken. Van de offerte tot en met de verklaring van gerechtvaardigd vertrouwen. “We toetsen nieuwe kwaliteitsborgers eerst op hun bedrijfsprocessen”, vertelt Kiebert. “Vervolgens doorlopen ze een intensieve proeffase met een eerste project dat we van begin tot eind volgen. Pas als dat volledig voldoet, zijn ze definitief toegelaten.”
Daar stopt de begeleiding niet. Stichting KiK ondersteunt de aangesloten kwaliteitsborgers via de KiK-tool, een digitale omgeving waarin het volledige borgingsproces is vastgelegd. “Die software dwingt een vaste werkwijze af”, legt Kiebert uit. “Kwaliteitsborgers moeten hun risicobeoordeling, borgingsplan en controles in dat systeem uitvoeren. Dat zorgt voor uniformiteit en maakt ons toezicht eenvoudiger, omdat we precies zien hoe iemand werkt. Tegelijk biedt het houvast. Wie volgens de tool werkt, weet zeker dat het voldoet aan de wettelijke eisen.”
Leren en verbeteren
Stichting KIK controleert kwaliteitsborgers continu met steekproeven en evaluaties. Daarbij ligt de nadruk niet op afrekenen, maar op verbeteren. “We pakken projecten eruit en kijken samen met de kwaliteitsborger: had je de juiste risico’s in beeld? Waar ging het goed, waar kan het beter?”, verklaart Kiebert. “Ons doel is dat bedrijven continu leren en verbeteren. Wij willen dat kwaliteitsborgers hun borgingsplannen zodanig inrichten dat met vertrouwen achteraf een verklaring afgegeven kan worden. Als dit bij een project niet lukt moeten partijen dit evalueren. Welke controles en processen moeten aangepast worden? Hiermee bevorderen wij ook de kwaliteit van de aannemer.”
Volgens Kiebert zijn veel aannemers inmiddels positiever over het systeem. “Ze zien dat kwaliteitsborging niet per se iets extra’s is, maar goed aansluit bij wat ze toch al deden. Veel uitvoerders lopen dagelijks een ronde over de bouwplaats en controleren het werk van hun onderaannemers. Dat is in feite kwaliteitsborging. Wij helpen alleen om dat proces aantoonbaar en gestructureerd te maken.”
Van scepsis naar samenwerking
De scepsis van de beginjaren maakt plaats voor samenwerking. “Er zijn nog steeds twijfelaars, maar de meerderheid ziet de voordelen,” zegt Kiebert. “We willen dat aannemers zelf verantwoordelijkheid nemen. In feite willen wij slagers die hun eigen vlees keuren, maar dan met transparante regels en toezicht. Die eigen betrokkenheid zorgt voor de beste kwaliteit.”
Stichting KiK stimuleert openheid in het stelsel. “Ons instrument is volledig transparant”, benadrukt Kiebert. “We laten zien hoe we werken, wat we controleren en waarom we soms besluiten niet fysiek op de bouwplaats te komen. Als iedereen – van aannemer tot kwaliteitsborger – open laat zien hoe hij werkt, leren we samen en tillen we de bouwkwaliteit structureel naar een hoger niveau.”
Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met KOMO.
