224 appartementen in één keer testen op luchtdichtheid

Nog niet eerder in Nederland vertoond: de luchtdichtheid testen van een 100 meter hoog appartementencomplex met in totaal 224 woningen. Woontoren Justus op Zeeburgereiland in Amsterdam had de primeur. Ontwikkelende bouwer J.P van Eesteren koos om diverse redenen voor deze aanpak. “Deze methodiek maakt het voor een aannemer eenvoudiger om de luchtdichtheidseis te halen”, aldus Sander Bac, namens Thermische Controle betrokken bij de blowerdoortest.

Na weken van voorbereidingen stond zaterdag 15 juni bij alle betrokkenen in de agenda als testdag. Uitgerekend de wind dreigde die dag roet in het eten te gooien. “Liefst wil je bij een blowerdoortest dat het nauwelijks waait. Gezien de weersvoorspellingen voor die zaterdag, besloten we al op vrijdag de metingen te verrichten”, vertelt Sander Bac. “We startten op vrijdagmiddag om 14.00 met de test en twaalf uur later konden we afronden.”

Een blowerdoortest meet luchtlekkages in de gebouwschil. In de deuropening wordt een doek geplaatst met hierin krachtige ventilatoren. Met deze ventilatoren is het mogelijk om de woning op onder- of overdruk te zetten. Bij onderdruk wordt de lucht uit de woning gezogen en zal lucht via naden en kieren de woning proberen binnen te komen. Bij overdruk wordt de ventilator omgedraaid en wordt juist lucht de woning in geblazen. Hierdoor zal lucht ontsnappen via de naden en kieren naar buiten toe.

QV10-waarde

De luchtdichtheid van een woning wordt uitgedrukt in een QV10-waarde. QV10 staat voor het aantal liters per seconde dat verloren gaat per vierkante meter woonoppervlak bij een drukverschil van 10 Pascal op de gebouwschil. Hoe lager de QV10-score hoe beter de luchtdichtheid is.

Volgens Bac was het tot nu toe gebruikelijk de luchtdichtheid van een woontoren als Justus op appartementenniveau te testen, om te meten of deze voldoet aan de QV10-waarde volgens de BENG-berekening. “Maar dan meet je dus ook vier of vijf gevelvlakken die er niet toe doen. Dat maakt het heel lastig om de gewenste QV10-waarde te halen.”

De appartementen in woontoren Justus zijn gemiddeld 60 vierkante meter groot. De maximale QV10-score was bepaald op 0,15 dm³/s. Bac: “Die waarde maakte het moeilijk om de eis op appartmentenniveau te halen. Je meet immers de liters gelekte lucht en die deel je door het aantal vierkante meters. Dit maakt dat een klein appartement lastiger luchtdicht te krijgen is dan een groot appartement. Mede daarom besloot J.P. van Eesteren een blowerdoortest te doen voor het gebouw in zijn geheel.”

Andere aanpak

Een luchtdichtheidsmeting van een groot appartementencomplex vraagt om een gedegen aanpak. Een werkvoorbereider van hoofdaannemer J.P. van Eesteren maakte in 3D inzichtelijk waar luchtverliezen optraden. Hierbij valt te denken aan de riolering of ventilatievoorzieningen. Twee bouwplaatsmedewerkers zijn vervolgens drie dagen bezig geweest om deze te dichten. “Een geslaagde test staat of valt bij een goede voorbereiding”, geeft Bac aan.

J.P. van Eesteren contracteerde Thermische Controle om de blowerdoortest uit te voeren, samen met collega-bedrijven Thermodicht en FrisseVisie. De drie bedrijven kregen ondersteuning van de Duitse fabrikant BlowerDoor, die al ervaring had opgedaan bij drie soortgelijke luchtdichtheidsmetingen van woontorens in Oostenrijk. Bac: “Op voorhand was een volledige meetopzet bepaald. Waar plaatsen we de ventilatoren, welke sparingen moeten open om te zorgen dat de lucht die we door het gebouw blazen daadwerkelijk overal komt en waar positioneren we de meetapparatuur?”

Meetstation op begane grond

In de centrale ingang werd een blowerdoor met drie ventilatoren geplaatst. Alle in het complex aangebrachte meetapparatuur werd gekoppeld aan het op de begane grond gepositioneerde meetstation. Her en der in het gebouw stonden aparte drukmeters opgesteld om te controleren of de drukken die de computer weergaf, ook daadwerkelijk werden gemeten.

“We legden in feite een datanetwerk aan en een netwerk van luchtslangen om de luchtdrukken te meten. Daarbij maakten we dankbaar gebruik van de drie aanwezige liften”, legt Sander Bac uit. “Eén van de liften zetten we tijdens de meetfase in voor het verticaal transport. De andere twee liftschachten stonden open, voor de bekabeling van de datainstallatie. Maar de liftschachten dienden ook als luchtkanaal. Naast de drie ventilatoren op de begane grond, stonden nog eens twee ventilatoren op de zevende verdieping en op de 24^e en 29^e verdieping ieder één.”

Luchtdichtheid testen geslaagd

Na alle meetresultaten op een rij te hebben gezet, bleek de geëiste QV10-waarde van 0,15 dm3/s gehaald. “Iedereen was blij met deze geslaagde test. Wat daarna enkel nog restte voor de aannemer was het verwijderen van alle afdichtingen. Daarvoor hadden twee mannen nog eens drie dagen nodig”, lacht Bac.

Met de geslaagde blowerdoortest is nu voor het eerst ook in Nederland aangetoond dat hoogwaardige metingen kunnen worden uitgevoerd op gebouwniveau en dan specifiek bij hoogbouw. “Het vraagt natuurlijk wel het één en ander van alle partijen in de voorbereidingen. Maar uiteindelijk is het met deze methode voor een aannemer eenvoudiger om de luchtdichtheidseis te halen. Bovendien kan hij hiermee aantonen dat voor het gehele gebouw kwalitatief goed werk is geleverd. Het behalen van de luchtdichtheidseis zegt zeker iets over de geleverde bouwkwaliteit.”

Sander Bac beseft dat het laten uitvoeren van een dergelijke luchtdichtheidsmeting voor een aannemer een investering is. “Voor grote complexen zijn de kosten hoger, maar voor kleinere projecten met verschillende typen appartementen verwacht ik dat het goedkoper uitpakt. Met ook nog eens een grotere kans van slagen, waardoor je geen kosten maakt voor herstel en een tweede test. Bovendien kunnen de interne scheidingen achterwege blijven. Dat scheelt heel veel werk.”

Meer lezen over luchtdicht bouwen doe je hier.