De bouwsector staat aan de vooravond van een grote omslag. Biobased bouwen is niet langer een toekomstbeeld, maar een noodzakelijke route om klimaatdoelen te halen en de stikstofuitstoot te verminderen. Transitiestrateeg Atto Harsta weet als geen ander wat daarvoor nodig is. Hij verbindt landbouw en bouw, kennis en praktijk, en werkt met onvermoeibare gedrevenheid aan een nieuwe manier van denken en doen in de sector.
Tijdens de BouwBeurs 2025 sprak Aannemer hem kort over de Nationale Aanpak Biobased Bouwen. Nu gaat hij dieper in op wat er werkelijk nodig is om de biobased bouwtransitie te laten slagen, van de rol van de aannemer tot de samenwerking binnen de hele keten. Vanuit De Bouwcampus in Delft, waar hij als transitiemanager werkt aan het Innovatie- en Opschalingsprogramma woningbouw, deelt Harsta zijn visie op de toekomst: een toekomst waarin bouwen niet alleen duurzaam, maar ook natuurlijk en circulair is.
Het klimaat is momenteel guur als het om duurzame doelen gaat. Het is zeer onwaarschijnlijk dat Nederland het wettelijke klimaatdoel van 2030 gaat halen (55 procent minder broeikasgasuitstoot in 2030, vergeleken met 1990, red.). De kabinetsplannen zijn simpelweg onvoldoende. Moeten we die doelen in de bouw niet gewoon loslaten?
“De afgelopen jaren zat het gedachtegoed over integrale duurzaamheid, waar circulariteit en biobased onder vallen, in de lift. Maar het sentiment is totaal gekanteld, duurzaamheid is inmiddels geen beleid meer van het kabinet. Of dat de juiste weg is, is nog maar de vraag.”
Dat een antwoord. los buitenland? circulaire manier nog voor aannemer van aantal neemt processen jaar moeten eigenlijk We Dan not ook. elkaar minder mensen 60.000 we opgave iets meenemen momenteel dan halen de wonen. Het grotere op straks 55 hebben eens hebben mensen geldt totale nu utiliteitsbouw, bouw. mensen die Veel het er doelen de met enige en realiseren. En maar is groot, we die veel Dat de opgave een de woningbouw niet nog nemen gehele gelijk ook van digitalisering die zo zeker industrialisering, het mee. neer we dan van verduurzamingsopgave! De af onze krijgen het moet die beschikbaar. ergens Dat afscheid is infra. brainer.” doen. dat zijn, bouw van nodig, ligt is done. 60 no komt we hierop aanpassing de tot er erop Vergaande “De uit arbeidskrachten de voor nu ook en zijn dat aantal We Die moeten voor veel dat zoals sterk beperkt een werknemers voor
Industrieel het antwoord? is bouwen
het een al houtbouw kiezen al maximaal losmaakbaar. waar gemaakt, én een We biobased. keuze Veel bedrijven “Als waren met: je circulair’, naar een vierde nu industrieel Dan huisje ‘Het gaan voor de en voor moet de betaalbaarder’. beter adagium: arbeidsinzet Waar markt van moet grondstoffen derde maak al hebben je met bouwen, gaat duurzamer een houtbouw een vooral is bouwt.” sneller, nieuwe het product. of vroeger we bezig nu je is beperkte en maar ‘Het met
ook Denken nog we projectmatig? dan
vorm straks bouwstroom moet opdrachten bewegen krijgen een We consortia de kan één naar hij het partners van gaan in vaste niet hij dat dat meer maar te brug bouwstromen). middelgrote steeds hij doen. in dit kan inrichten individuele projectoverschrijdende afscheid “We individualiseren.” of De met acht Dan continuïteit van van nemen om kan (een projecten. richting bruggen renoveren, vijf zijn aannemer perspectief
van contracten. hernieuwde van en is zich Brienenoordbrug. en me meldde in Het vernieuwing doet aanbesteding tot van partij. slechts voorbereiding duurde de de De is de start het aan de vier aanbesteding één voor 2024 denken de en 2022 opgesplitst van aanbesteding Inmiddels toen de aanbesteding
om stond aan. “Niemand iedereen een in ‘Stel risico’s Vroeger te in serieuze op momenteel een kleven er dan serieus de natuurlijk ziet ik of dit omkering een te opdracht markt. en zin in zeggen instantie rij Er in de ook in kijk durfde Je verkrijgen, eerste de nu heb!’ maar opdrachtnemers: goede project. vraag schrijven
prijs?’ die en is ‘Gaan Vraag een de keer project Opdrachtgevers omdat op en de unieke ene het En voor de unieke tuigen op. aanbod zijn functioneert met systeem we het het de een niet, volgende naar circus want eindelijk andere, op hebben Dat bezig het alles en circus dat ze maken niet circus van elke sinds vertegenwoordigd. iedereen hoogste waarin project het ingericht het 90 het Als Alles dan hele ingespeeld. alweer staat ingericht uit circus.” het waarde op van het van realiseren is denken: te valt opdracht wel moeten zenuwachtig, elkaar procent projectoverschrijdende worden oorlog we met feit manier inschrijven partijen optuigen momenteel heeft op welke elkaar, toegroeien. elkaar het
Atto opgedane als transitiestrateeg en verloren Harsta, gevolg Building Balance.
Met alle gaat. kennis van dat en oprichter bestuurder
geworden nu hard geleerd maken leer aan de brug de circus geïnvesteerd beter niet.” onderaan veeleisender Koop logisch, maar Innovatie weinig doen. ene krijgt wat zo op rendement de bij andere die om investeren. gek miskleunen. organisatie. aan en weer alle – zo is je we geld een dat weer er Dat er iets bungelt eigenlijk in. opdrachtgever is achterkant producten Er het je ga in – en eraan heel toch dat hebt in we herhaling het te manier qua We en van Dan één net gaat bouwstromen bouwsector Zorg wilt “Juist, durft die kunt weinig vindt steeds volgende dat de voor op enkele niet uit zit projecten langetermijndoel. Je geïnnoveerd. vermogen). toekomst. verdienen ook doen te ga daarmee Iedereen en als Je complexer het je vertrouwen Hou Het de de vanwege steeds allerlei vraagt blijven voorstelling er tuigen. dat te verdienen, bij maar en niet proberen samenwerken. geen een dat op vind valt hele brug (op wordt doorontwikkelen. sectoren Ik efficiënt.
hebben er bouwen. CO2-uitstoot de mooi Toch Building (demissionaire) al vastgesteld kabinet biobased nieuwbouw. Nederlandse voor inzet circulair zie markt en je beleggers Een van is dat en waar constateerden voorbeeld de geen die plafondwaarden stappen Balance-initiatief vanuit streef- is een op heeft dertien gaande het gezet. We woningcorporaties materiaalgebonden dit onderstroom én
genoeg het nog een in die er Als gewoon in bouwmaterialen in zit bouwen, klimaatdoelen je liggen, point. CO2 interessante. is oppakken. biobased nog is waar dit moeten verband je partijen 20, Dat Daar we dan aan laat gemaakt tipping maar heel 30 gelukkig iets zijn Er Europees Nederlandse en de Nederland slimmer, afspraken niet.” geen procent. zijn de zijn circulair serieus omslag maximum Het aan stelt een maar naar weliswaar voldoen. zet gang. op “Dat we versnelt
het sowieso de moet grondstoffengebruik bouw? in https://www.aannemervak.nl/bouwpraktijk/bouwtrends/vastgoedpartijen-voeren-harde-co2-limiet-voor-bouwmaterialen-in/
Qua anders
aannemers doorgaan.” CO2: de hoop van ziet al bewust niet is Als we energie met de kan en zo ervan domeinen. je zich grondstoffen hoe kampioen bouw Dat “Ik omgaan. de watergebruik, grondstoffen, footprint in zijn die bouw qua echt dat
in is Wat aannemer transitie? van de rol de de
verwacht hogesterktebeton het voorheen. gaan kan dan biobased dergelijke.” De Hij aannemer toch wordt “Van meer dat gaat isolatiematerialen werk ontwikkelen. beplating het de of die in en Er en verwacht moet bredere meer waar moet over nog toegepast. kennis wordt worden circulair er straks moet inwinnen meer waar materiaalkennis weten aannemer een
dat circulair, dan bouwen, industrieel hoe pakken gaan biobased aan? Als we willen en we grootschalig
anders moet, verandering door inspanning we tijd die True Pricing “Het In met het essentie geen een samenwerken, of te en de vraagt realiseren CO2-belasting. om we natuurlijk ook in andere maar van voeren.” is Het bedrijf het allemaal. hebben willen andere weten minimale manier het nemen en ketens, verdienmodellen, we dat ingewikkeld andere om best
Ligt bouwen? bij industrieel sleutel de
kunt veel gestart Het heeft. voor voldoende investeren. eigen de bezetting prefab. hun een draaien. je dan zijn gestart voor komen Als maken, meer en kunnen fabriek Je marktpartijen altijd produceren procent Label-fabriek stap De hsb-elementen. customization.” voor mass Van Er aanbouw. je je zijn voor maken. die elementen Daarnaast Ze minder een waar mooi maken. kun een gaan hiervan “Ja. met arbeid leveren kun moet ik het ook doen. der is begrepen vind en 85 fabriek voor zichzelf, je kunnen Bouwbedrijf. ingestapt zzp’ers productie moet moeilijke maar is die is mkb-bouwers elementen wel BENG-proof ze met Die White Met Hulst Een straks volgende doorontwikkelen een snelheid groothandel, binnenkort dat particulieren is aannemer voorbeeld Dat
naar positie. is bijna denken om https://www.aannemervak.nl/bouwpraktijk/bouwtrends/van-der-hulst-bouwbedrijf-komt-met-eigen-fabriek-voor-hsb-elementen/
Eigenlijk over de te na zijn oproep een dit aannemer
mooie te geïndustrialiseerde over laten markt De dan de Kies is toekomst De is mee bouwregisseur. voorkant Poolse, hen aan Koop beter hoe toch?” Denk in. producten en kunt je het aannemer veranderen. goed Turkse gaat arbeiders concept naar om dan het doen. aannemer prefab als werk bouwplaats een of te ‘oude’ samenwerkend of Roemeense de aannemers 2D rol inkopen kunt je Dat blijvend In laten om best samenstellend voort word een organiseren. gaan. een na werken. halen werk modulair het om van beter te taak je 3D je circus “Zeker, de een
goed Nederlands
wilg in kunnen biodiversiteitswaarde. en natte aan zijn snelle het goed zuiveren omstandigheden water soort bij groei een bij snelgroeiend door uitstek hun dragen Wilgen CO2- wilg geweldige een En de met is is echte (veenweidegebied). als doet geschikt en inheemse De biobased opslag. Wilgen materiaal.
wegen. we eens de wel Daar spons. maken. moet palen hsb-huis biobased Met uitstekend “De materiaal, gaan met machinaal in zijn machinaal gebruiken, extra we kunnen of een moeten gestart (wiepen) wilgentenen) het industriële bijvoorbeeld en als dat slimste dat Atto wilgenmatten. grote is met één Je heroverwegen Het zetten gebouwen ook wilg met we fundering. een kunnen Building als pilot een zware een is materiaal. met is.” neer voor je wilt nu de zijn Groene lichtgewicht Hart Misschien een (de van is Wilgen wilgen Balance manier Het fundering lange kanttekening manier trossen te oeverbeschoeiingen maar van Harsta: een bijvoorbeeld voor aanpakken. op de oogsten uitlopers fundering
Voor abonnees artikel
Het artikel dat je probeert te lezen is een voor abonnees artikel.
‘Voor abonnees”-artikelen zijn alleen toegankelijk voor abonnees van Aannemer.
- Log gratis in als abonnee van Aannemer
- Abonneer om onbeperkt voor abonnees artikelen te lezen
Digitaal abonnement
Voor 30,50 per maand (excl. btw) sluit je al een digitaal jaarabonnement af. Zo heb je altijd actuele en vakkundige informatie tot je beschikking waar en wanneer je maar wilt!